Beyaz saklama lekesi olarak da bilinen beyaz pas, çinko kaplı (galvanizli) çeliği etkileyen bir korozyon türüdür. Metalin yüzeyinde beyaz, tozlu veya kabarık bir birikim ile karakterize edilir. Beyaz pas, oksijen varlığında çinko kaplama ile nem arasındaki reaksiyonun sonucudur ve çinko hidroksit ve çinko karbonat oluşumuna yol açar.
Beyaz Pas Oluşumu
Galvanizli çelik üzerinde beyaz pas oluşumu, çinko kaplama yüzeyinde su veya nem bulunmasıyla başlatılan kimyasal bir işlemle meydana gelir. İşte nasıl oluştuğuna dair daha ayrıntılı bir açıklama:
- Galvanizleme: Öncelikle galvanizli çeliğin, korozyona karşı korumak için çinko tabakasıyla kaplanmış çelik olduğunu anlamak önemlidir. Galvanizleme işlemi tipik olarak çeliğin sıcak daldırma galvanizleme olarak bilinen bir işlem olan erimiş çinko banyosuna daldırılmasını içerir.
- Neme Maruz Kalma: Çinko kaplı çelik, yoğuşma, yağmur veya yüksek nem gibi neme maruz kaldığında çinko, havadaki su ve karbondioksit ile reaksiyona girer. Bunun, yeterli havalandırma olmadan nemin metal yüzeyine hapsolduğu koşullarda meydana gelmesi daha olasıdır.
- Kimyasal reaksiyon: Meydana gelen kimyasal reaksiyona hidroliz reaksiyonu denir. Çinko su (H2O) ile reaksiyona girerek çinko hidroksit (Zn(OH)2) oluşturur. Bu reaksiyon aşağıdaki denklemle temsil edilebilir:
Zn + 2H2O → Zn(OH)2 + H2 (g)
Hidrojen gazı (H2) tipik olarak atmosfere dağılır.
- Karbondioksit ile İlave Reaksiyon: Çinko hidroksit ayrıca havadaki karbondioksit (CO2) ile reaksiyona girerek genellikle yüzeyde görülebilen beyaz kalıntının bir bileşeni olan çinko karbonatı (ZnCO3) oluşturabilir. Bu reaksiyon aşağıdaki denklemle temsil edilebilir:
Zn(OH)2 + CO2 → ZnCO3 + H2O
Beyaz Pasın Önlenmesi
Galvanizli çelikte beyaz pasın önlenmesi, uygun taşıma, depolama ve bazen ek koruyucu önlemlerin bir kombinasyonunu içerir. Beyaz pasın önlenmesine yönelik bazı temel stratejiler şunlardır:
- Kuru Depolama: Yüzeyde nem birikmesini önlemek için galvanizli çeliği düşük nem seviyesine sahip kuru bir ortamda saklayın.
- Yeterli havalandırma: Biriken nemin buharlaşmasını kolaylaştırmak için galvanizli parçaların çevresinde iyi hava sirkülasyonu sağlayın.
- Uygun İstifleme: Galvanizli sacları veya ürünleri istiflerken aralarında hava akışına izin vererek nemin sıkışmasını önlemek için ara parçaları kullanın.
- Koruyucu Sarma: Galvanizli çeliğin uzun süre taşınması veya saklanması gerekiyorsa, VCI (Uçucu Korozyon Önleyici) kağıdı gibi nefes alabilen koruyucu ambalajlar veya hava sirkülasyonuna izin verirken nem birikmesini önleyen benzeri malzemeler kullanın.
- Farklı Metallerle Temastan Kaçının: Galvanik korozyonu önlemek için, özellikle nem varlığında bakır veya pirinç gibi çinkodan daha katodik olan metallerle doğrudan teması önleyin.
- Anında Kurutma: Galvanizli çelik ıslanırsa, nemin çinko kaplamayla reaksiyona girmesini önlemek için mümkün olduğu kadar çabuk kurutun.
- Pasivasyon Tedavileri: Çinko kaplamanın korozyon direncini artıran pasivasyon işlemlerini veya dönüşüm kaplamalarını uygulayın. Altı değerlikli kromun toksisitesi nedeniyle çevre düzenlemeleri kullanımını sınırlasa da, kromat söndürme bu tür işlemlerden biridir.
- Koruyucu kaplamalar: Neme ve çevresel kirleticilere karşı bir bariyer oluşturmak için boya veya şeffaf sızdırmazlık malzemeleri gibi koruyucu kaplamalar uygulayın.
- Teftiş ve bakım: Depolanan galvanizli malzemeleri beyaz pas belirtileri açısından düzenli olarak inceleyin ve önemli korozyon meydana gelmeden önce sorunları derhal giderin.
- Asidik veya Alkali Koşullardan Kaçının: Galvanizli çeliği, çinko kaplamayı hızla aşındırabilecek güçlü asitlerden veya alkalilerden uzak tutun.
- Nem Alma Cihazlarının Kullanımı: Çok nemli ortamlarda, depolanan galvanizli ürünlerin çevresinde daha düşük bir nem seviyesi sağlamak için nem gidericiler kullanmayı düşünün.
- Tuzlara Maruz Kalmayı Sınırlandırın: Buz çözücü tuzların kullanıldığı kıyı bölgelerinde veya bölgelerde, korozyonu hızlandırabilecekleri için galvanizli çeliğin bu tuzlara maruz kalmasını sınırlamaya çalışın.
Bu önleyici tedbirlerin uygulanmasıyla galvanizli çelik üzerinde beyaz pas oluşma riski önemli ölçüde azaltılabilir, böylece çinko kaplamanın ömrü uzatılabilir ve bütünlüğü korunabilir.
Etkilenen Yüzeylerin Tedavisi
Galvanizli çelik üzerinde zaten beyaz pas oluşmuşsa, çinko kaplamaya ve alttaki çeliğe daha fazla zarar gelmesini önlemek için derhal müdahale edilmesi önemlidir. Beyaz pas tedavisinin adımları ve yöntemleri şunlardır:
- Değerlendirme: Uygun tedaviyi belirlemek için beyaz pasın boyutunu değerlendirin. Beyaz pas hafifse ve çinko tabakası büyük ölçüde sağlamsa temizlik ve koruyucu önlemler yeterli olabilir. Ancak korozyon şiddetliyse ve çinko tabakası zarar görmüşse daha kapsamlı onarımlar veya değiştirmeler gerekli olabilir.
- Temizleme: Etkilenen bölgeyi temizleyerek beyaz pası çıkarın. Bu yumuşak bir fırça, bez veya aşındırıcı olmayan bir ped kullanılarak yapılabilir. Çinko kaplamaya daha fazla zarar verebilecek çelik yünü veya aşındırıcı aletlerin kullanılmaması önemlidir.
- Hafif Temizlik Çözümleri: Beyaz pas kuru temizleme yöntemleriyle kolayca çıkarılamıyorsa, su ve hafif deterjan karışımı gibi yumuşak bir temizleme solüsyonu kullanın. Temizledikten sonra bölgeyi temiz suyla iyice durulayın.
- Nötralizasyon: Daha inatçı beyaz pas için, sudaki zayıf bir sodyum bikarbonat (kabartma tozu) çözeltisi, korozyonun nötrleştirilmesine yardımcı olabilir. Solüsyonu uyguladıktan sonra bölgeyi temiz suyla iyice durulayın.
- Kurutma: Temizledikten sonra yüzeyi tamamen kurulayın. Bu, temiz bir bezle veya çeliğin iyi havalandırılmış bir alanda kurumasına izin verilerek yapılabilir.
- Çinko Kaplamanın Onarımı: Çinko kaplama önemli ölçüde hasar görmüşse onarılması gerekebilir. Bu, çinko açısından zengin boyalar, spreyler veya açıkta kalan çeliğe katodik koruma sağlamak üzere tasarlanmış diğer ürünler kullanılarak yapılabilir.
- Koruyucu kaplamalar: Yüzey temiz ve kuru olduğunda, tekrarını önlemek için koruyucu bir kaplama uygulayın. Bu bir pasifleştirme işlemi, bir korozyon önleyici veya neme karşı bariyer sağlayan bir sızdırmazlık maddesi olabilir.
Son Düşüncelerimiz
Galvanizli çelik ürünlerinizin bütünlüğü ve görünümü konusunda endişeleriniz mi var? Beyaz pasın nedenlerini ve önleyici tedbirleri anlamak, bakım ve değiştirme işlemlerinde hem zamandan hem de paradan tasarruf etmenizi sağlayabilir. Beyaz pasla mücadelenin anahtarının uygun ilk müdahalede, yeterli depolamada ve ilk sorun belirtilerinde zamanında müdahalede yattığını unutmayın. Galvanizli yapılarınızın yıllar boyu bozulmamış ve sağlam kalmasını sağlamak için bu ipuçlarını aklınızda bulundurun!
